Massa maatwerk productie

(Twee belangen tegelijk dienen)

Mass customization, ofwel massa maatwerk productie, is het proces waarbij goederen en diensten zodanig zijn ontworpen of ingericht waardoor zij aanpasbaar zijn aan specifieke eisen en wensen van de consument. 

In tegenstelling tot massa standaardisatie of massaproductie, dient massa maatwerk productie twee belangen tegelijk, namelijk het bieden van voldoende flexibiliteit en technisch vernuft om op maat te produceren (ofwel te personaliseren), als óók aan te kunnen sluiten op die lage(re) kosten ten gevolge van massaproductie. 

Massa maatwerk productie staat toe dat de klant bepaalde onderdelen van het product naar eigen wens inhoud geeft, zonder dat de prijs ver afwijkt van wat in massa geproduceerd wordt. Het biedt de eigenaar bijvoorbeeld de gelegenheid om componenten aan het product toe te voegen en zo opties of extra’s te mixen met een massa-product of het biedt de flexibiliteit om structuur en functionaliteiten naar eigen inzicht in te richten.

De meerwaarde hiervan is voor ons het feit dat mensen, óók zij die afhankelijk zijn van massaproducten vanwege hun financiële reikwijdte, de gelegenheid hebben meer eigen keuzes te maken, zo nodig verspreidt over langere tijd… en dat is mooi! Iets dat overigens al lang z’n plek heeft gevonden in onze detailhandel. Denk aan IKEA of de auto-industrie of de software-industrie of de financiële industrie… nu de bouw nog.

In Japan bestaat 15% van de jaarlijkse woningbouwproductie uit prefab woningen. De Japanse prefab-markt is één van de grootste wereldwijd. Met een productie van rond de miljoen woningen per jaar (!) betreft dit zo’n 150.000 nieuwe prefab woningen per jaar. En natuurlijk is Japan een ander land. De grondprijs bijvoorbeeld vormt daar zo’n 70% van de totale investering en geeft andere incentives dan hier in Nederland, maar dat verandert niets aan het feit dat er kansen liggen. 

Want we praten niet over lelijke huizen of inferieure kwaliteit… integendeel. We praten vooral over een andere wijze van ontwikkelen, een die kan zorgdragen voor bijvoorbeeld een betere prijs-kwaliteit verhouding door:

• sneller te bouwen, 
• veiliger te bouwen, 
• meer (constante) kwaliteit te leveren, 
• minder (faal)kosten te hebben, 
• meer kansen te bieden voor hergebruik (IFD). 

Naast het feit dat wij in maatwerk productie aanknopingspunten zien om meer ruimte te bieden aan onze behoefte aan vrijheid, duurzaamheid en verbondenheid, als ook nieuwe creatieve vraagstukken zien voor architecten, is die ruimte om te kunnen personaliseren of aan te passen zinvol gezien de toenemende dynamiek binnen onze maatschappij. De huidige gestandaardiseerde (mainstream) woningbouw biedt geen antwoord op verschuivingen in:

• leeftijd,  
• gezinssamenstelling,  
• samenlevingsvormen, 
• behoefte aan zorg-participathie, 
• de noodzaak om thuis te werken, 
• … enzovoort. 

En de vraag waarom wij in Nederland nog maar zo weinig maatwerk productie zien in die mainstream woningbouw, is niet perse vanwege onwil, als wel het logische gevolg van:

• een (relatief) beperkt budget voor research and development (R&D), 
• de wijze waarop de huidige bouw-ontwikkelingsmarkt is georganiseerd, 
• en de soms zo hardnekkige tradities. 

Er ligt hier een hele interessante opgave voor architecten en bouwers om beter te doen in de toekomst. Het is onze kans om zowel in massa te produceren, als ook meer bewegingsruimte te bieden voor het individu. Ook de markt zelf is op zoek naar nieuwe oplossingen. Een belangrijk thema dus voor ons Motiele huis als “example of good practice”.